Het niets dat alles is (14)
Kerst is voor velen, ook voor mij, een tijd van verstilling. Een uitnodiging om af en toe stil te zijn en aandacht te hebben voor het wezenlijke. De stilte is er, terwijl er woorden gesproken worden. Ze is er doorlopend, achter de woorden. Als we onze aandacht niet op de woorden richten, maar op de stilte, het wezenlijke, zullen we die ontdekken.
Door: Eddy Karrenbelt
Jaren geleden schreef ik, staand aan de rand van de stad, een gedichtje over hoe de stadsuitbreiding niet alleen het groene land doet verdwijnen, maar ook de stilte.
daar
even voorbij die boom
heb ik zacht gehuild
om het groene land dat wegebt
de houtwallen, de mais
de stilte
Inmiddels besef ik de woorden van een wijze, die zei: ‘Stilte is niet de afwezigheid van
geluid, maar de afwezigheid van jezelf’. Zo is het ook met ‘het niets dat alles is’. Het is ‘Dat wat is’, als jezelf afwezig bent.
Mijn eerste column ging over ‘Dat wat is’. Er stond een tekst in met onder meer de regel: ‘Jij bent de stilte, waar elk geluid om vraagt’. En de regel: ‘Leef de stilte… verwelkom’.
De tekst is van een liedje, waarvan ik de YouTube opname niet had bijgevoegd. Bij dezen:
Het geluid is in de stilte, zoals wij, de wereld, het universum zijn in ‘Dat wat is’, het Ene.
Het doet me denken aan Eckhart, die schreef:
‘Het is waar: wil je de edele geboorte vinden, dan moet je alles wat menigte is achter je laten en terugkeren naar de oorsprong en de grond waaruit je gekomen bent. De krachten van de ziel en al hun werk, dat is menigte; geheugen, verstand, wil. Dat alles vermenigvuldigt jou, en daarom moet je ze allemaal loslaten: bewustzijn en voorstellingsvermogen en alles waar in je jezelf vindt en beoogt. Pas daarna kun je die geboorte vinden en anders niet, echt waar!’ Voor mij is die edele geboorte: ‘Dat wat is’, het Ene, de Stilte.
In allerlei levensbeschouwingen zijn woorden gegeven aan de stilte:
Zhuang Zi
Waarlijk, in het open en stil zijn, met vredige mildheid en in eenzame kalmte niets doen, daarin ligt de grondslag van hemel en aarde.
Shankara
Voor degene die de ware natuur van Zichzelf heeft leren kennen en die zijn eigen
Gelukzaligheid proeft, bestaat er geen grotere vreugde dan louter stilte, dat wil zeggen een vrij zijn van zelfs de aller subtielste geneigdheden.
Ramana
De bijbel zegt: ‘Wees stil en weet dat ik God ben’. Stilte is het enige dat nodig is voor de realisatie van het Zelf als zijnde God. Hier betekent stilte totale overgave zonder een zweem van individualiteit. De pure staat van Zijn verbonden met genade, die los is van iedere binding, is alleen je eigen staat van stilte, die ontdaan is van al het andere. De Leraar is de schenker van stilte, die het licht van Zelfkennis onthult; dat schijnt als de waarheid die achter blijft.
Dakshinamurti was stil als de leerlingen verschenen. Hij bleef stil en de gevoelens van twijfel bij de leerlingen werden weggenomen, hetgeen betekent dat zij hun individuele identiteit verloren. Stilte is de meest krachtige vorm van werk. Stilte is eeuwig sprekend. Het is een doorgaande stroom van taal die onderbroken wordt door spreken.
Nisargadatta
In mijn wereld heerst eeuwige stilte. Mijn stilte zingt, mijn leegte is volheid, mij ontbreekt het aan niets. Je kunt mijn wereld niet kennen totdat je er zelf bent.
In stilte wordt de waarheid gevonden. Woorden en vragen komen uit de geest, uit denken en voelen. Als je dieper wil gaan moet je stil zijn.
Jaren geleden schreef ik over de stilte onderstaand liedje:
Stilte
als ik de woorden in mijn hart voor jou
de stilte toevertrouw
hoor jij ze
als ik de liefde in mijn hart voor jou
de stilte toevertrouw
voel jij haar
is zij overal
een en al
ademloos
is zij overal
een en al
eindeloos
als de eeuwigheid zich openvouwt
mij de stilte toevertrouwt
ben ik daar
als ik mij bloot geef
de stilte leef
bloeit zij
ben ik overal
een en al
ademloos
ben ik overal
een en al
eindeloos
Een eenvoudige opname is te bekijken en te beluisteren op YouTube:
De column is verschenen op www.ongrond.nl op 24 december 2023: